Search

Καλωσορίσατε στο Όγδοο ... Θαύμα

Σελίδες ιστορίας

Με αφορμή την επίσκεψη της Α΄τάξης 
στο Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών


  • Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων
Είναι το αρχαιότερο πολύπλοκο επιστημονικό όργανο. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε με βάση τα μαθηματικά, τους νόμους της φυσικής και μία προηγμένη τεχνολογία. Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοικτά του Ελληνικού νησιού Αντικύθηρα μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης. Με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει χρονολογείται μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ., αρκετά πριν από την ημερομηνία του ναυαγίου, το οποίο ενδέχεται να συνέβη ανάμεσα στο 87 π.Χ. με 63 π.Χ., πληροφορία που αντλείται από το φορτίο της γαλέρας και τα σχετικά νομίσματα . Θα μπορούσε να ήταν κατασκευασμένο μέχρι μισόν αιώνα πριν το ναυάγιο.

Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 σε βάθος περίπου 40 με 64 μέτρων και πολλοί θησαυροί, αγάλματα και άλλα αντικείμενα, ανασύρθηκαν από Συμιακούς σφουγγαράδες και βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Στις 17 Μαΐου 1902 ο αρχαιολόγος και διευθυντής του Μουσείου Βαλέριος Στάης πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε έναν οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο και εμφανείς επιγραφές με αστρονομικούς όρους.
Το αρχαίο ναυάγιο επισκέφθηκε ξανά το 1978 ο Ζακ-Υβ Κουστώ με την ομάδα του Καλυψώ προσκεκλημένοι από τον Ε.Ο.Τ. (Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού).  Η αποστολή του αυτή έχει γυριστεί σε ντοκιμαντέρ με τον τίτλο "Diving for Roman Plunder".


Το παζλ που έπρεπε να λύσουν οι μελετητές του μηχανισμού περιελάμβανε 82 θραύσματα.
Από αυτά έπρεπε να εξαχθούν συμπεράσματα και για εκείνα που χάθηκαν.

Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Είναι o αρχαιότερος υπολογιστής και το αρχαιότερο Μηχανικό Σύμπαν, πιθανώς ήταν και πλανητάριο ή αστρονομικό ωρολόγιο. Με μελέτες αποδεικνύεται ότι βασίζεται στην αντίληψη των Ελλήνων Φιλοσόφων ότι τα φυσικά φαινόμενα περιγράφονται, ερμηνεύονται και προβλέπονται με την αιτιοκρατία, τους νόμους της φυσικής και κατάλληλα μαθηματικά που επιτρέπουν τη δημιουργία θεωρητικών προτύπων.    
                                 
Ο μηχανισμός  λειτουργεί με προσεκτικά σχεδιασμένα και κατασκευασμένα γρανάζια. Τα γρανάζια εκτελούν συγκεκριμένες μαθηματικές πράξεις, καθώς κινούνται γύρω από άξονες. Η κίνηση των γραναζιών κινεί δείκτες. Τα γρανάζια περιστρέφονται έτσι ώστε να εκτελούνται συγκεκριμένες μαθηματικές πράξεις που περιγράφουν φυσικά φαινόμενα: τις κινήσεις των αστρονομικών αντικειμένων. Ο μηχανισμός προβλέπει τις εκλείψεις Σελήνης και Ηλίου. Προσδιορίζει πότε γίνονται οι Ολυμπιακοί αγώνες και οι άλλοι αγώνες, δηλαδή τα Ολύμπια,  Ίσθμια, Πύθια, Νέμεα.



Η λειτουργία και χρήση του Μηχανισμού μελετήθηκε με τη βοήθεια τρισδιάστατων τομογραφιών που έχουν ληφθεί με ειδικό μηχάνημα (X-Tek Systems) και που επέτρεψαν να παρατηρήσουμε καλά την δομή του. Σε συνδυασμό μάλιστα με κείμενα αρχαίων συγγραφέων, όπως και του κειμένου του εγχειριδίου του Μηχανισμού, που είναι γραμμένο στο κρατέρωμα, συμπεραίνουμε πολύτιμες πληροφορίες για τη χρήση, τη λειτουργία, τη χρησιμότητα, την προέλευση και τον κατασκευαστή. 



Θεωρούμε πως προσδιόριζε τις θέσεις των πλανητών και κυρίως  έδειχνε την συνεχή κίνηση του Ηλίου, δηλαδή αποτελούσε εν τέλει το αρχαιότερο ... αστρονομικό ρολόι. 


                
Α)  Στην Α΄ όψη του Μηχανισμού σε ομόκεντρες κλίμακες με τον ζωδιακό κύκλο και το έτος δείκτης δίνει τη θέση του Ηλίου (με χρυσούν σφαιρίον, όπως διαβάζουμε στο εγχειρίδιο του Μηχανισμού που είναι ενσωματωμένο σε μπρούτζινες πλάκες) κατά τη διάρκεια του έτους στον ουρανό. Άλλος δείκτης δίνει τη θέση της Σελήνης και την φάση της στη διάρκεια του μήνα, με αργυρούν σφαιρίον (που περιστρέφεται γύρω από δυο άξονες). Πιθανότατα υπήρχαν και δείκτες για τους πλανήτες, που όπως διαβάζουμε σε αρχαία κείμενα, κατέληγαν σε πολύτιμους λίθους. Προσδιόριζε τη θέση των πλανητών με ανισοταχή ρεαλιστική κίνηση. Πιθανότατα ήταν και ωρολόγιο με συνεχή κίνηση.

Β) Στην Β΄ όψη του Μηχανισμού τηρούνται τέσσερα πολυετή ημερολόγια, τα οποία προβλέπουν τις εκλείψεις του ηλίου και της σελήνης και συγκεκριμένα:
  • 1.      τις εκλείψεις,

     α) οι οποίες προβλέπονται με την περίοδο του Σάρου διάρκειας 223 μηνών σε ελικοειδή κλίμακα και
     β) σε συνδυασμό με την ακριβέστερη περίοδο του Εξελιγμού, διάρκειας 54 ετών περίπου, που         παρουσιάζεται σε μικρή κυκλική κλίμακα.
  • 2.      και επιπλέον σε συνδυασμό με την επανεμφάνιση της Σελήνης με την ίδια φάση, στην ίδια ακριβώς θέση του ουρανού, χρησιμοποιώντας:

α) την περίοδο 19 ετών του Μέτωνος, που φαίνεται σε ελικοειδή κλίμακα.
β) και την ακόμη ακριβέστερη περίοδο του Καλλίππου διάρκειας 76 ετών που φαίνεται σε μικρή κυκλική κλίμακα.
(Επισημαίνουμε ότι με την περίοδο του Μέτωνος ορίζεται σήμερα και το Ορθόδοξο Πάσχα)


  • 3.      σε άλλη μικρή κυκλική κλίμακα φαίνονται τα έτη των Στεφανιτών Αγώνων: των Ολυμπιακών αγώνων, των Νεμέων, Πυθίων, Ισθμίων Νάων (που ίσως είναι και οι αρχαιότεροι αγώνες).



Ο μέγας μαθηματικός και μηχανικός Αρχιμήδης και ο σημαντικότατος αστρονόμος Ίππαρχος είναι οι πατέρες του μηχανήματος, πού έλκει την καταγωγή από τον Θαλή, Αρίσταρχο και άλλους γίγαντες της επιστήμης του αρχαίου κόσμου.

Ιωάννα Στέτου - Α΄3

-----------------------------------------------------
  • Ο Έφηβος των Αντικυθήρων



Ο νεαρός γυμνός άνδρας παριστάνεται όρθιος, κατενώπιον. Στηρίζεται με ολόκληρο το πέλμα στο αριστερό σκέλος, ενώ το δεξί, λυγισμένο στο γόνατο, φέρεται λοξά προς τα δεξιά και πίσω ακροπατώντας με τα δύο εσωτερικά δάχτυλα στο δάπεδο.
Ο έφηβος ανασηκώνει διαγώνια το δεξί χέρι, ενώ έχει το αριστερό χαμηλωμένο χαλαρό αρκετά κοντά στο σώμα. Στο δεξί υψωμένο χέρι φαίνεται πως κρατούσε κάποιο αντικείμενο σφαιρικό, ενώ στο αριστερό κάποιο μακρόστενο, ίσως ένα δόρυ.


Στρέφει έντονα την κεφαλή προς την πλευρά του άνετου σκέλους χωρίς να επικεντρώνει το βλέμμα προς το αντικείμενο που έφερε κάποτε.
Η κοντή κόμη οργανώνεται σε κυματοειδείς αλληλοκαλυπτόμενους βοστρύχους που αποδίδονται με ιδιαίτερη λεπτομέρεια και πλαστικότητα.
Αν και ο έφηβος εικονίζεται να εκτελεί κάποιο έργο, το αθλητικό του παράστημα διαπερνά η νωχέλεια και στα ένθετα μάτια του πλανάται ο ρεμβασμός.

Ο νεαρός άνδρας έχει ερμηνευτεί κατά καιρούς ως Απόλλωνας ή Λόγιος Ερμής που κρατά το κηρύκειο και ρητορεύει ή ως Ηρακλής με ρόπαλο ή λεοντή ή ως αθλητής που φέρει ως έπαθλο σφαιρικό ληκύθιο, σφαίρα ή στεφάνι.

Οι περισσότεροι όμως αρχαιολόγοι εικάζουν ότι ο νέος είναι ο Περσέας που απολιθώνει κάποιον εχθρό του με το κεφάλι της Μέδουσας, ή ο Πάρις που προσφέρει το μήλο στην Αφροδίτη.
Είναι έργο πιθανόν του γλύπτη Ευφράνορα.

Υλικό: χαλκός
Υψος: 1,96μ.
Προέλευση: Ναυάγιο Αντικυθήρων
Ανέλκυση:1900 -1901μ.Χ.
Χρονολόγηση: 340-330 π.Χ.
Χώρος έκθεση: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών - αίθουσα 28, αρ. ευρήματος Χ 13396


Συμπληρώσεις έχουν γίνει στη βάση του λαιμού, στον αριστερό ώμο, στην περιοχή του θώρακα, του υπογαστρίου και στο άνω μέρος των γλουτών. Επιδιόρθωση έχει γίνει και στον αστράγαλο του αριστερού σκέλους.
Η ομορφιά του νέου εντυπωσιάζει και συνεχίζει να εμπνέει τους ανθρώπους της τέχνης. 


Έφηβος των Αντικυθήρων


Ήρθα για σένα πάλι.
Προχωρώντας πρόσεξα αρκετά
Τα κορινθιακά αγγεία,
Μου έκαναν, βέβαια, εντύπωση
Για τη χάρη του σχήματος και των σχεδίων.
Συλλογίστηκα τη σφύζουσα ζωή
Της φημισμένης πολιτείας. Ύστερα,
Επίτηδες σχεδόν, απόμενα στις αίθουσες,
Όπου το φως έχει κάτι το υδάτινο.
Δεν ξέρω αν τούτο οφείλεται
Στων τοίχων την απόχρωση
Ή στην ακινησία των εκθεμάτων,
στο γυαλί απ' τις προθήκες.
Απόμενα λοιπόν,
Κρατώντας την αναμονή της παρουσίας σου,
Χαρά.
Για λίγο με σταμάτησε ο Κροίσος
"στήθι και οίκτιρον...ώλεσε θούρος Αρης". 
Στην κίνηση, στη θέση των χεριών,
Ιδιαίτερη στροφή πρόδινε την ψυχή
Που απόμενε ακόμα εκεί
Κι' έδινε τη συγκρατημένη θέληση
Του σώματος προς τα εμπρός.
Θρους φανταστικός της ζωής των αγαλμάτων,
Όταν μπορέσει να συλλάβει ο τεχνίτης
Την καίρια στιγμή...
Μοναδική στιγμή εσύ,
Υπέροχε, δεν είσαι μονάχα
Ο έφηβος της τέλειας καλλονής,
Της ακτινόβολης νεότητας,
Ο αρμονικός στο σχήμα της μουσικής των μελών,
Ο τη στάση του έχων και κρατών
Στη φυσική του δύναμη κι επιβολή,
Όπως η πέτρα ή το φυτό
Που υπάρχουν απλά και τέλεια μαζί,
Έκταση των χεριών σε ισορροπία ιδανική,
Θεία γραμμή,
Αδιάφθορη αγνότητα του συλληφθέντος χρόνου,
Της αφθαρσίας μειλίχιο πρόσωπο,
Ύψωση της φθαρτής μας στάσης.
Πραγματικότητα και μαγεία,
Λεία της ζωής επιφάνεια,
Κολπούμενη, καμπυλωμένη
Από την κρυμμένη μέσα σου ορμή,
Συγκρατημένη κι' οδηγούμενη.
Προσφορά και της ύπαρξης παραδοχή,
Σε κίνηση μαζί κι' ακινησία,
Σαν ζύγισμα βασιλικού πουλιού.
Γεννήθηκες
Πριν από το δίδαγμα της αμαρτίας.
Είσαι εκείνη του πνεύματος η παροχή
Που σβήνει την ακόρεστη στέρηση
Κι' εκμηδενίζει την απληστία.
Επιθυμείς και μένεις έτοιμος να στερηθείς.
Από πάνω σου γλιστρά
Η κάθε ξένη προς το σχήμα σου διάθεση. 
Ζητάς της ψυχής το τίμημα
Κι' εσύ το χαρίζεις, σώμα ζωντανό και γαλήνιο.
Συνάντηση λιτή με το απόλυτο,
Γυμνό μυστήριο.
Μορφή γλυτωμένη απ' την ανάγκη.
Μουσική του ενός ήχου υψώνεσαι
Θεία ικανότητα δοσμένη ανθρώπινα.
Δεν σε παίδεψε η αγάπη
Που είναι αμφιβολία,
Καημός κι' υποταγή οδυνηρή
Κι' ας έχεις στο βλέμμα
Τη θαυμάσια ανθρώπινη μελαγχολία,
Έργο του ανθρώπου εσύ,
Εκείνου που αγάπησε τη ζωή του
Σε δόξα αγέρωχη και σεμνή.



Ζωή Καρέλλη 1901-1998
Συλλογή Αντιθέσεις 1957


Αναστάσιος Μέξιας - Α΄2

  • Ο Παγκρατιαστής 
 Αποφάσισα να σας παρουσιάσω το μαρμάρινο άγαλμα αυτού του αγοριού, γιατί πραγματικά 
μού έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση. Αν και διαβρωμένο, έχει κι αυτό τα μυστικά του, 
την ιστορία του! Έπειτα η αντίθεση ανάμεσα σε ό,τι διασώθηκε και σε ό,τι καταστράφηκε, στοιχεία που συνυπάρχουν την ίδια στιγμή τόσο έντονα  στο ίδιο έργο, μου φαίνεται συγκλονιστική.

Ο νέος προέρχεται από το ναυάγιο των Αντικυθήρων και χρονολογείται στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ. Βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο.

Αν ρίξουμε μια ματιά, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως η αριστερή του πλευρά (η δεξιά δηλαδή όπως κοιτάζουμε τη φωτογραφία) είναι φθαρμένη, ενώ η δεξιά πλευρά βρίσκεται σε άριστη σχεδόν κατάσταση. Το αριστερό του χέρι είναι πρόσθετο, όπως και ένα μέρος του κεφαλιού. Διακρίνουμε σπασίματα κάτω από το γόνατο και πάνω από τον αστράγαλο. Στηρίζεται στο αριστερό σκέλος που λύγιζε σε ορθή γωνία στο γόνατο. Το δεξί του πόδι είναι λυγισμένο και κατευθύνεται προς τα πίσω.

Το νεαρό αγόρι αποδίδεται γυμνό, σκυμμένο με σηκωμένο το κεφάλι. Το πάνω μέρος του σώματός του πηγαίνει προς τα εμπρός, ενώ το κεφάλι του γέρνει προς τα πίσω. Το αριστερό του χέρι είναι σηκωμένο, ενώ το δεξί είναι κατεβασμένο με ανοιχτή την παλάμη. Το σώμα του μοιράζεται άνισα ανάμεσα στην αριστερή γεμάτη ένταση πλευρά και τη δεξιά που μοιάζει να βυθίζεται προς τα κάτω.
Το κρανίο του είναι σφαιρικό, το μέτωπο χαμηλό και τα χείλη του είναι σαρκώδη. Τα φρύδια του είναι ανασηκωμένα, με μια ρυτίδα να διαγράφεται στο μέτωπο και το περίγραμμα των ματιών αρκετά έντονο. Η μύτη του είναι λεπτή και τα αυτιά του μεγάλα.

Ποιος άραγε να είναι ο νεαρός; Πολλές ερμηνείες έχουν δοθεί. Είναι πολεμιστής; Κυνηγός; Παίκτης αστραγάλων; Ηττημένος πολεμιστής που ικετεύει για τη σωτηρία; Το πιθανότερο όμως είναι ότι πρόκειται για έναν παλαιστή που παριστάνεται τη στιγμή που παίρνει θέση λίγο πριν από τον αγώνα. Οι αγωνιώδεις κινήσεις του προσώπου του φανερώνουν την αυτοσυγκέντρωσή του και την επιθυμία του να κερδίσει τον αντίπαλό του!

Ζουάρτα Ντελιγιά Α΄3

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου